O Ιρλανδός συγγραφέας James Joyce έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα στις 13 Ιανουαρίου του 1941. Μοντερνιστής, πρωτοπόρος και καινοτόμος, αναδιαμόρφωσε με τα έργα του ολόκληρο το πεδίο της σύγχρονης λογοτεχνίας και συνέθεσε με τις υπέροχες λέξεις του νέα κριτήρια, νέα πεδία σκέψης και ανάλυσης καθώς και λογοτεχνικές αναζητήσεις.
Το αριστούργημα που άφησε πίσω του, η πιο συναρπαστική περιπέτεια της ζωής και του έργου του, είναι ο “Οδυσσέας”, ένα έργο που κατάφερε να συνθέσει μέσα στις σελίδες του έναν καινούργιο μαγικό λογοτεχνικό κόσμο και να αλλάξει τη ροή της μοντέρνας λογοτεχνίας.
Ο Μπλουμ είναι ένας καθημερινός δουβλινέζος που ζει τη δική του Οδύσσεια, στη διάρκεια ενός εικοσιτετραώρου. Μία και μόνη μέρα, η 16η Ιουνίου 1904, ήταν αρκετή στον ήρωα του μυθιστορήματος να αποκομίσει τόσες εμπειρίες, όσες δεν είχε αποκτήσει ποτέ στη ζωή του.
Το βιβλίο του παρακολουθεί τις διαδρομές του Μπλουμ, ώρα με την ώρα, στους δρόμους, τα καταστήματα, τις παμπ, τις εκκλησιές και τα σπίτια με τα «κόκκινα φανάρια» του Δουβλίνου.
Στις 2 Φεβρουαρίου του 1922, την ημέρα των τεσσαρακοστών γενεθλίων του, κυκλοφόρησε στο Παρίσι ο Οδυσσέας, από τον εκδοτικό οίκο Shakespeare & Co, ένα βιβλίο που απαγορεύτηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς θεωρήθηκε πορνογράφημα. Στην πραγματικότητα ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου είχε ήδη κυκλοφορήσει σε έντυπη μορφή σε δύο περιοδικά.
Στον Οδυσσέα, ο James Joyce χρησιμοποίησε σχεδόν όλες τις τεχνικές της μυθιστορηματικής πρακτικής, με πλήθος αναφορών στη δυτική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τη μυθολογία και τη γλώσσα της μεσαιωνικής Ιρλανδίας και της αρχαίας Ελλάδας καθώς επίσης και στην Οδύσσεια του Ομήρου.
Το έργο αποτελείται από συνολικά 18 κεφάλαια, μέσα στα οποία ο Jοyce περιγράφει μία ημέρα από την ζωή του κεντρικού ήρωα. Αποτελεί ένα ιδιόρρυθμο οδοιπορικό στο Δουβλίνο, το οποίο λαμβάνει χώρα σε διάστημα μίας ημέρας.
Ο James Joyce έζησε ένα μέρος της ζωής του στο Δουβλίνο, αλλά ταξίδεψε και γνώρισε κατακτώντας με το εύρος του έργου του ολόκληρη την Ευρώπη. «Πόσο άρρωστος, άρρωστος, άρρωστος είμαι στο Δουβλίνο.
Είναι η πόλη της αποτυχίας, της μνησικακίας και της δυστυχίας. Θα φύγω πολύ μακριά!» παραπονιόταν σε κάποια επιστολή του το 1909. Έφυγε κι έζησε τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής του, έως το 1941 που πέθανε, σε πολλά μέρη της Ευρώπης: Τεργέστη, Ρώμη, Ζυρίχη και Παρίσι, όχι όμως στο Δουβλίνο.
Πέθανε κουρασμένος, απογοητευμένος και αλκοολικός. Θέλησε να ζήσει έντονα μέχρι το τέλος μια ζωή, από την οποία αποσκοπούσε να δημιουργήσει τις πιο μελωδικές και ονειρικές συλλαβές, να ψηλαφίσει τα πιο μυστήρια πάθη, να κατανοήσει τα μονοπάτια της φιλοσοφίας και της σκοτεινής ανθρώπινης ψυχής.
Ο έρωτας της ζωής του ήταν η Νόρα Μπάρνακλ την οποία αγάπησε παράφορα και την έκανε πρωταγωνίστρια του στον “Οδυσσέα”. Mαζί της έκανε οικογένεια και απέκτησε δύο παιδιά.
Η ερωτική του ζωή ωστόσο υπήρξε αρκετά περιπετειώδης και εμφανίστηκαν αρκετές ακόμα γυναίκες στη ζωή του. Στην ιστορία έχουν μείνει οι φλογερές επιστολές που έστελνε στην Μάρθα Φλάισμαν, περιμένοντας κάτω από το παράθυρο της για να την δει να τις διαβάζει.
Η εύπορη φεμινίστρια Χάριετ Σω Γουήβερ ήταν αυτή που χρηματοδότησε το έργο του “Οδυσσέας” το οποίο έκανε αρκετά χρόνια να ολοκληρώσει. Σε όλη του τη ζωή έζησε φτωχός και περιπλανώμενος, χωρίς στέρεες βάσεις και σταθερό εισόδημα. Ένας μποέμ και εκκεντρικός συγγραφέας, που όμως κατάφερε να συνθέσει με τις λέξεις του την πιο συναρπαστική λογοτεχνική μαγεία.
Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία:
Ο James Joyce γεννήθηκε την ίδια χρονιά με μία άλλη αξιόλογη συγγραφέα, τη Virginia Wolf. Οι ομοιότητές τους μάλιστα δεν σταματούν εκεί. Και οι δύο γεννήθηκαν το 1882 και πέθαναν το 1941. Τα δύο κορυφαία τους μυθιστορήματα, ο Οδυσσέας και η Μrs Dalloway, θεωρούνται ορόσημα της μοντέρνας λογοτεχνίας και γραφής.
Τη χρονιά που κυκλοφόρησε ο Οδυσσέας, ο James Joyce είχε ένα πολύ ενδιαφέρον γεύμα με τον Μαρσέλ Προυστ. Οι δύο συγγραφείς συζήτησαν για αρκετά πράγματα, για τα πάθη και τις ασθένειές τους, ενώ παραδέχτηκαν ότι κανένας δεν είχε διαβάσει τα βιβλία του άλλου. Παρόντες σε αυτό το ιστορικό πάρτι, ήταν και ο Πικάσο και ο Στραβίνσκι.
Παρ’ ότι είχε απορρίψει από πολύ νωρίς τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και την εκκλησία, φοβόταν σαν τρελός τους κεραυνούς. Ένας φόβος που είχε τις ρίζες του στην παιδική του ηλικία, όταν η γκουβερνάντα του του έλεγε πως οι βροντές και οι κεραυνοί εκφράζουν την οργή του θεού που έρχεται στη Γη για να τιμωρήσει τους ανθρώπους.
Ο Joyce, σχεδόν τυφλός, αλκοολικός και με κλονισμένη την υγεία, έφυγε από τη ζωή στις 13 Ιανουαρίου του 1941.
