Άρθρο του Yuval Noah Harari για τους Financial Times
Μετάφραση: Νίκος Γιώτης
Ο Yuval Noah Harari είναι συγγραφέας των “Sapiens”, “Homo Deus” και “21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα”
Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια παγκόσμια κρίση. Ίσως την μεγαλύτερη της γενιάς μας. Οι αποφάσεις που θα λάβουν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα διαμορφώσουν πιθανώς τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια. Όχι μόνο τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης αλλά και την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό μας.
Επιβάλλεται να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά. Παράλληλα οφείλουμε να λάβουμε υπ’ υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των ενεργειών μας. Όταν έχουμε να επιλέξουμε μεταξύ εναλλακτικών, πρέπει να αναρωτηθούμε όχι μόνο πως να ξεπεράσουμε την άμεση απειλή, αλλά και το πως θα είναι ο κόσμος μας μετά την καταιγίδα. Ναι, η καταιγίδα θα περάσει, η ανθρωπότητα θα επιζήσει, οι περισσότεροι από εμάς θα είμαστε ακόμα ζωντανοί – αλλά ο κόσμος μας θα είναι διαφορετικός..
Πολλά βραχυπρόθεσμα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα γίνουν τρόπος ζωής. Αυτός είναι ο χαρακτήρας των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Επιταχύνουν ραγδαία ιστορικές διεργασίες. Αποφάσεις που κανονικά θα χρειαζόντουσαν χρόνια ζυμώσων περνούν μέσα σε λίγες ώρες. Ανέτοιμες και ίσως επικίνδυνες τεχνολογίες ενσωματώνονται βιαστικά στην καθημερινότητα, επειδή ο κίνδυνος του να μην κάνεις τίποτα είναι μεγαλύτερος. Ολόκληρες χώρες μετατρέπονται σε πειραματόζωα κοινωνικών πειραμάτων μεγάλης κλίμακας. Τι συμβαίνει όταν όλοι εργάζονται από το σπίτι και επικοινωνούν μόνο σε εξ αποστάσεως; Όταν ολόκληρα σχολεία και πανεπιστήμια μεταφέρονται στο διαδίκτυο; Σε κανονικούς καιρούς, οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν θα συμφωνούσαν ποτέ στο να διεξάγουν τέτοιου είδους πειράματα. Αλλά αυτά δεν είναι κανονικοί καιροι.
Σε αυτήν την περίοδο κρίσης, αντιμετωπίζουμε δύο ιδιαίτερα σημαντικά διλήμματα. Το πρώτο είναι μεταξύ της ολοκληρωτικής επιτήρησης ή της ενδυνάμωσης των πολιτών. Το δεύτερο είναι μεταξύ της εθνικιστικής απομόνωσης ή της παγκόσμιας αλληλεγγύης.
Μαζική παρακολούθηση
Προκειμένου να σταματήσει η επιδημία, ολόκληροι πληθυσμοί πρέπει να συμμορφωθούν με ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές. Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι επίτευξης αυτού του στόχου. Μία μέθοδος είναι η κυβέρνηση να παρακολουθεί τους ανθρώπους και να τιμωρεί αυτούς που παραβιάζουν τους κανόνες. Σήμερα, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, η τεχνολογία καθιστά δυνατή την παρακολούθηση όλων συνεχώς. Πριν από πενήντα χρόνια, η KGB δεν μπορούσε να παρακολουθεί 240 εκατομμύρια Σοβιετικούς πολίτες 24 ώρες την ημέρα, ούτε να επεξεργαστεί αποτελεσματικά όλες τις συγκεντρωμένες πληροφορίες. Η KGB βασίζεται σε ανθρώπινους πράκτορες και αναλυτές και απλά δεν ήταν δυνατό να έχει έναν πράκτορα να παρακολουθεί κάθε πολίτη. Αλλά τώρα οι κυβερνήσεις μπορούν να βασίζονται σε πανταχού παρόντες αισθητήρες και ισχυρούς αλγορίθμους αντί για μυστικούς πράκτορες.
Στη μάχη τους κατά της επιδημίας του κορονοϊού, αρκετές κυβερνήσεις έχουν ήδη αναπτύξει τα νέα εργαλεία επιτήρησης. Η πιο αξιοσημείωτη περίπτωση είναι η Κίνα. Παρακολουθώντας επιμελώς τα smartphones των ανθρώπων, χρησιμοποιώντας εκατοντάδες εκατομμύρια κάμερες αναγνώρισης προσώπου και υποχρεώνοντας τους πολίτες να ελέγχουν και να αναφέρουν τη θερμοκρασία του σώματος και την ιατρική τους κατάσταση, οι κινεζικές αρχές δεν μπορούν μόνο να εντοπίσουν γρήγορα τους ύποπτους φορείς κοροναϊου, αλλά μέσω των κινήσεων τους και οποιονδήποτε έχουν έρθει σε επαφή. Έχουν κατασκευάσει μια γκάμα εφαρμογών για κινητά που προειδοποιεί τους πολίτες για την εγγύτητά τους σε μολυσμένους ασθενείς.
Αυτό το είδος τεχνολογίας δεν περιορίζεται στην ανατολική Ασία. Ο Πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου του Ισραήλ εξουσιοδότησε πρόσφατα την Ισραηλινή Υπηρεσία Ασφαλείας να αναπτύξει τεχνολογία επιτήρησης ,που συνήθως προορίζεται για τον περιορισμό της τρομοκρατίας, για την παρακολούθηση ασθενών με κοροναϊό. Όταν η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή αρνήθηκε να εγκρίνει το μέτρο, ο Νετανιάχου το έσπρωξε με ένα «επείγον διάταγμα».
Μπορεί να υποστηρίξετε ότι δεν υπάρχει τίποτα νέο σε όλα αυτά. Τα τελευταία χρόνια, τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι εταιρείες χρησιμοποιούν τις πιο εξελιγμένες τεχνολογίες για την παρακολούθηση και τον χειρισμό ανθρώπων. Ωστόσο, εάν δεν είμαστε προσεκτικοί, η επιδημία θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια σημαντική καμπή στην ιστορία της επιτήρησης. Ο κίνδυνος είναι ότι θα μπορούσε να “κανονικοποιήσει” την ανάπτυξη εργαλείων μαζικής επιτήρησης σε χώρες που τις έχουν απορρίψει μέχρι τώρα.
Η έκτακτη πουτίγκα
Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όταν θέλουμε να κατασταλάξουμε στο θέμα της παρακολούθησης είναι ότι κανένας από μας δεν γνωρίζει ακριβώς πώς παρακολουθούμαστε και τι θα φέρουν τα επόμενα χρόνια. Η τεχνολογία επιτήρησης αναπτύσσεται με ταχύτατο ρυθμό και αυτό που φαινόταν επιστημονική φαντασία πριν από 10 χρόνια είναι σήμερα ξεπερασμένο. Ως πείραμα σκέψης, θεωρήστε μια υποθετική κυβέρνηση που απαιτεί από κάθε πολίτη να φοράει ένα βιομετρικό βραχιόλι που να παρακολουθεί τη θερμοκρασία του σώματος και την καρδιακή συχνότητα 24 ώρες την ημέρα. Τα προκύπτοντα δεδομένα αποθηκεύονται και αναλύονται με κυβερνητικούς αλγορίθμους. Οι αλγόριθμοι θα ξέρουν ότι είστε άρρωστοι ακόμη και πριν από εσάς, και θα ξέρουν επίσης πού έχετε πάει και ποιον συναντήσατε. Οι αλυσίδες της μόλυνσης θα μπορούσαν να μειωθούν δραστικά, ακόμα και να κοπούν συνολικά. Ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε ενδεχομένως να σταματήσει μια πιθανή επιδημία μέσα σε λίγες μέρες. Ακούγεται υπέροχο, έτσι;
Το μειονέκτημα είναι βέβαια ότι αυτό θα νομιμοποιήσει ένα τρομακτικό νέο σύστημα επιτήρησης. Αν ξέρει, για παράδειγμα, ότι έκανα κλικ σε έναν σύνδεσμο του Fox News και όχι σε ένα σύνδεσμο του CNN, μπορεί να βγάλει συμπεράσματα για τις πολιτικές μου απόψεις και ίσως ακόμη και για την προσωπικότητά μου. Αν μπορεί να παρακολουθήσει τι συμβαίνει στη θερμοκρασία του σώματος, την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συχνότητα μου καθώς παρακολουθώ ένα βίντεο κλιπ, μπορεί να μάθει τι με κάνει να γελάω, τι με κάνει να κλαίω, και τι με κάνει πραγματικά θυμωμένο.
Είναι κρίσιμο να θυμόμαστε ότι ο θυμός, η χαρά, η πλήξη και η αγάπη είναι βιολογικά φαινόμενα όπως ο πυρετός και ο βήχας. Η ίδια τεχνολογία που προσδιορίζει τον βήχα θα μπορούσε επίσης να εντοπίσει το γέλιο. Εάν οι εταιρίες και οι κυβερνήσεις αρχίσουν να μαζεύουν βιομετρικά δεδομένα μαζικά, μπορούν να μας μάθουν πολύ καλύτερα από ό, τι γνωρίζουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας και δεν θα μπορούν απλώς να προβλέψουν τα συναισθήματά μας, αλλά και να τα χειραγωγήσουν με αποτέλεσμα να μπορούν να μας πουλήσουν οτιδήποτε θέλουν – είτε πρόκειται για προϊόν είτε για πολιτικό. Η βιομετρική παρακολούθηση θα καθιστούσε το σκάνδαλο με τα δεδομένα της Cambridge Analytica να μοιάζει με κάτι από την εποχή των λίθων. Φανταστείτε μια Βόρεια Κορέα το 2030, όπου κάθε πολίτης θα πρέπει να φοράει ένα βιομετρικό βραχιόλι 24 ώρες την ημέρα. Εάν κατά την διάρκεια μια ομιλίας του Μεγάλου Ηγέτη το βραχιόλι εντοπίσει σημάδια θυμού, τελειώσατε.
Φυσικά, θα μπορούσε η περίπτωση της βιομετρικής παρακολούθησης να αποτελέσει προσωρινό μέτρο που λήφθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Θα καταργηθεί, όταν η κατάσταση έκτακτης ανάγκης τελειώσει. Ωστόσο, τα προσωρινά μέτρα έχουν μια άσχημη συνήθεια να διαρκούν περισσότερο από τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ειδικά αν υπάρχει πάντα μια πιθανή κατάσταση έκτακτης ανάγκης να κρύβεται στον ορίζοντα. Η πατρίδα μου το Ισραήλ, για παράδειγμα, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ανεξαρτησίας του 1948, γεγονός που δικαιολόγησε μια σειρά προσωρινών μέτρων, από τη λογοκρισία του Τύπου ως τη δήμευση γης σε ειδικούς κανονισμούς για την παρασκευή πουτίγκας (δεν κάνω πλάκα). Ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας έχει κερδηθεί εδώ και πολύ καιρό, αλλά το Ισραήλ δεν έληξε ποτέ την έκτακτη ανάγκη και δεν κατήργησε πολλά από τα προσωρινά μέτρα του 1948 (το διάταγμα για την πουτίγκα καταργήθηκε χαριστικά το 2011).
Ακόμη και όταν οι λοιμώξεις από τον κοροναϊό πέσουν στο μηδέν, ορισμένες κυβερνήσεις που πεινούν για δεδομένα θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι πρέπει να διατηρηθούν τα βιομετρικά συστήματα επιτήρησης επειδή φοβούνται ένα δεύτερο κύμα κοροναϊού ή επειδή υπάρχει ένα νέο είδος Ebola στην κεντρική Αφρική ή επειδή . . . παίρνετε την ιδέα. Μια μεγάλη μάχη είναι σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια σχετικά με την ιδιωτική ζωή μας. Η κρίση του κοροναϊού μπορεί να είναι το σημείο καμπής της μάχης. Γιατί όταν οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στην ιδιωτική ζωή και την υγεία, συνήθως επιλέγουν την υγεία.
Η αστυνομία σαπουνιού
Το να ζητάς από τους ανθρώπους να επιλέξουν μεταξύ της ιδιωτικής ζωής και της υγείας είναι στην πραγματικότητα, η ίδια η ρίζα του προβλήματος. Πρόκειται για ψευδή επιλογή. Μπορούμε και πρέπει να απολαμβάνουμε τόσο την ιδιωτικότητα όσο και την υγεία. Μπορούμε να επιλέξουμε να προστατέψουμε την υγεία μας και να σταματήσουμε την επιδημία του κοροναϊού χωρίς την καθιέρωση καθεστώτων ολοκληρωτικής επιτήρησης, αλλά με την ενδυνάμωση των πολιτών. Τις τελευταίες εβδομάδες, ορισμένες από τις πιο επιτυχημένες προσπάθειες για περιορισμό της επιδημίας του κορονοιου ενορχηστρώθηκαν από τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν και τη Σιγκαπούρη. Ενώ οι χώρες αυτές χρησιμοποίησαν κάποιες εφαρμογές παρακολούθησης, βασίστηκαν πολύ περισσότερο σε εκτεταμένες δοκιμές, στην ειλικρινή αναφορά και στην εθελοντική συνεργασία ενός καλά πληροφορημένου κοινού.
Η διαρκής παρακολούθηση και οι σκληρές τιμωρίες δεν είναι ο μόνος τρόπος για να συμμορφωθούν οι άνθρωποι με τις κατευθυντήριες γραμμές. Όταν οι άνθρωποι ενημερώνονται για τα επιστημονικά δεδομένα και όταν οι άνθρωποι εμπιστεύονται τις δημόσιες αρχές για να τους μεταφέρουν αυτά τα δεδομένα, οι πολίτες μπορούν να κάνουν το σωστό, ακόμη και αν ο Μεγάλος Αδελφός δεν τους παρακολουθεί πίσω από την πλάτη τους. Ένας αυτόνομος πληθυσμός που κινητοποιείται και ενημερώνεται μόνος του είναι συνήθως πολύ πιο ισχυρός και αποτελεσματικός από έναν αδαή αστυνομοκρατούμενο πληθυσμό .
Εξετάστε, για παράδειγμα, το πλύσιμο των χεριών σας με σαπούνι. Αυτό ήταν μια από τις μεγαλύτερες προόδους που σημειώθηκαν ποτέ στην ανθρώπινη υγιεινή. Αυτή η απλή ενέργεια σώζει εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο. Παρόλο που σήμερα το θεωρούμε δεδομένο, μόνο τον 19ο αιώνα οι επιστήμονες ανακάλυψαν τη σημασία του πλυσίματος των χεριών με σαπούνι. Προηγουμένως, ακόμη και οι γιατροί και οι νοσηλευτές προχωρούσαν από τη μία χειρουργική επέμβαση στην επόμενη χωρίς να πλύνουν τα χέρια τους. Σήμερα δισεκατομμύρια άνθρωποι καθημερινά πλένουν τα χέρια τους, όχι επειδή φοβούνται την αστυνομία σαπουνιού, αλλά επειδή καταλαβαίνουν τα γεγονότα. Πλύνω τα χέρια μου με σαπούνι επειδή έχω ακούσει για ιούς και βακτήρια, καταλαβαίνω ότι αυτοί οι μικροσκοπικοί μικροοργανισμοί προκαλούν ασθένειες και ξέρω ότι το σαπούνι μπορεί να τα αφαιρέσει.
Αλλά για να επιτευχθεί ένα τέτοιο επίπεδο συμμόρφωσης και συνεργασίας, χρειάζεται εμπιστοσύνη. Οι άνθρωποι πρέπει να εμπιστεύονται την επιστήμη, τις δημόσιες αρχές και τα μέσα ενημέρωσης. Τα τελευταία χρόνια, ανεύθυνοι πολιτικοί υπονομεύουν εσκεμμένα την εμπιστοσύνη σε αυτούς τους θεσμούς. Τώρα αυτοί οι ίδιοι ανεύθυνοι πολιτικοί ενδέχεται να μπουν στον πειρασμό να κινηθούν προς τον αυταρχισμό, ισχυριζόμενοι ότι δεν μπορείς να εμπιστευτείς το κοινό να κάνει το σωστό.
Κανονικά, η εμπιστοσύνη που έχει διαβρωθεί επί σειρά χρόνων δεν μπορεί να ξαναχτιστεί εν μια νυκτί. Αλλά αυτοί δεν είναι κανονικοί καιροί. Σε μια περίοδο κρίσης, οι αντιλήψεις αλλάζουν γρήγορα. Μπορεί να έχετε διαφωνίες με τα αδέρφια σας για χρόνια, αλλά αν προκύψει κάποια έκτακτη ανάγκη, ανακαλύπτετε ξαφνικά μια κρυμμένη δεξαμενή εμπιστοσύνης και βοηθάτε ο ένας τον άλλον. Αντί να χτίσουμε ένα καθεστώς διαρκούς επιτήρησης, δεν είναι πολύ αργά για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων στην επιστήμη, στις δημόσιες αρχές και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Πρέπει να αξιοποιήσουμε σίγουρα και τις νέες τεχνολογίες, αλλά αυτές οι τεχνολογίες πρέπει να ενδυναμώσουν τους πολίτες. Είμαι υπέρ της παρακολούθησης της θερμοκρασίας του σώματος και της αρτηριακής πίεσης, αλλά αυτά τα δεδομένα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας πανιισχυρής κυβέρνησης. Αντίθετα, τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να μου επιτρέψουν να λαμβάνω καλύτερες προσωπικές επιλογές και να κρίνω καλύτερα τις αποφάσεις της κυβέρνησης.
Αν θα μπορούσα να παρακολουθώ την ιατρική μου κατάσταση 24 ώρες την ημέρα, θα ,μάθαινα όχι μόνο εάν είμαι κίνδυνος για την υγεία των συμπολιτών μου, αλλά και ποιες συνήθειες συμβάλλουν στην υγεία μου. Και αν θα μπορούσα να αποκτήσω πρόσβαση και να αναλύσω αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για τη διάδοση του κοροναϊού, θα ήμουν σε θέση να κρίνω αν η κυβέρνηση μου λέει την αλήθεια και εάν υιοθετεί τις σωστές πολιτικές για την καταπολέμηση της επιδημίας. Όποτε μιλάμε για επιτήρηση, πρέπει να θυμηθούμε ότι η ίδια τεχνολογία επιτήρησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο από τις κυβερνήσεις για την παρακολούθηση ατόμων – αλλά και από άτομα για να παρακολουθούν τις κυβερνήσεις.
Η επιδημία του κοροναϊού είναι επομένως μια μεγάλη δοκιμασία για τον ρόλο του πολίτη. Τις επόμενες μέρες, ο καθένας από εμάς θα πρέπει να επιλέξει να εμπιστευτεί τα επιστημονικά δεδομένα και τους εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αντί για αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας και αυτοεξυπηρετούμενους πολιτικούς . Αν δεν καταφέρουμε να κάνουμε τη σωστή επιλογή, θα μπορούσαμε να βρούμε τους εαυτούς μας να χάνουν τις πιο πολύτιμες ελευθερίες μας, πιστεύοντας ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσουμε την υγεία μας.
Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο σχέδιο
Το δεύτερο σημαντικό δίλημμα που αντιμετωπίζουμε είναι μεταξύ της εθνικιστικής απομόνωσης και της παγκόσμιας αλληλεγγύης. Τόσο η ίδια η επιδημία όσο και η επακόλουθη οικονομική κρίση είναι παγκόσμια προβλήματα. Μπορούν να λυθούν αποτελεσματικά μόνο με την παγκόσμια συνεργασία.
Πρώτα απ ‘όλα, προκειμένου να νικήσουμε τον ιό, πρέπει να ανταλλάξουμε πληροφορίες παγκοσμίως. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα των ανθρώπων απέναντι τους ιούς. Ο κοροναϊός στην Κίνα και ο κοροναϊός στις ΗΠΑ δεν μπορούν να ανταλλάξουν συμβουλές για το πώς να μολύνουν τους ανθρώπους. Αλλά η Κίνα μπορεί να διδάξει στις ΗΠΑ πολλά πολύτιμα μαθήματα σχετικά με τον κοροναϊό και πώς να το χειριστεί. Αυτό που ένας Ιταλός γιατρός ανακαλύπτει στο Μιλάνο το πρωί θα μπορούσε να σώσει ζωές στην Τεχεράνη το βράδυ. Όταν η βρετανική κυβέρνηση διστάζει μεταξύ πολλών πολιτικών επιλογών, μπορεί να πάρει συμβουλές από τους Κορεάτες που έχουν ήδη αντιμετωπίσει ένα παρόμοιο δίλημμα πριν από ένα μήνα. Για να συμβεί αυτό, χρειαζόμαστε ένα πνεύμα παγκόσμιας συνεργασίας και εμπιστοσύνης.
Οι χώρες θα πρέπει να είναι πρόθυμες να ανταλλάσσουν πληροφορίες ανοιχτά, να αναζητούν ταπεινά συμβουλές και θα πρέπει να μπορούν να εμπιστεύονται τα δεδομένα και τις γνώσεις που λαμβάνουν. Χρειαζόμαστε επίσης μια παγκόσμια προσπάθεια για την παραγωγή και τη διανομή ιατρικού εξοπλισμού, κυρίως των κιτ δοκιμών και των αναπνευστικών μηχανών. Αντί κάθε χώρα να προσπαθεί να συλλέξει οτιδήποτε εξοπλισμό μπορεί να πάρει, μια συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια θα μπορούσε να επιταχύνει σημαντικά την παραγωγή και να διασφαλίσει ότι ο ζωτικός εξοπλισμός διανέμεται πιο δίκαια. Ακριβώς όπως οι χώρες εθνικοποιούν βασικούς κλάδους κατά τη διάρκεια ενός πολέμου, ο ανθρώπινος πόλεμος κατά του κοροναϊού μπορεί να απαιτήσει από εμάς να «εξανθρωπιστούμε» τις κρίσιμες γραμμές παραγωγής. Μια πλούσια χώρα με λίγες περιπτώσεις κορωναϊού θα πρέπει να είναι πρόθυμη να στείλει πολύτιμο εξοπλισμό σε μια φτωχότερη χώρα με πολλές περιπτώσεις, πιστεύοντας ότι εάν κάποτε χρειαστεί βοήθεια, άλλες χώρες θα βοηθήσουν.
Μπορούμε ακόμα να εξετάσουμε μια παρόμοια παγκόσμια προσπάθεια συγκέντρωσης ιατρικού προσωπικού. Οι χώρες που δεν πλήττονται σήμερα θα μπορούσαν να στείλουν ιατρικό προσωπικό στις περιοχές με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στον κόσμο, τόσο για να τους βοηθήσουν στην ώρα τους ανάγκης όσο και για να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία. Αν αργότερα στραφεί η επιδημία, η βοήθεια θα μπορούσε να αρχίσει να ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Η παγκόσμια συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας και από οικονομικής πλευράς επίσης. Δεδομένης της παγκόσμιας φύσης της οικονομίας και των αλυσίδων εφοδιασμού, εάν κάθε κυβέρνηση δρα ανεξάρτητα με πλήρη αδιαφορία για τον υπόλοιπο κόσμο, το αποτέλεσμα θα είναι το χάος και επιδεινωση της κρίσης. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης και το χρειαζόμαστε γρήγορα.
Μια άλλη επιτακτική ανάγκη είναι η επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας για τα ταξίδια. Η αναστολή όλων των διεθνών ταξιδιών για μήνες θα προκαλέσει τεράστιες δυσκολίες και θα εμποδίσει τον πόλεμο κατά του κοροναϊού. Οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν για να επιτρέψουν σε μια μερίδα απαραίτητων ταξιδιωτών να συνεχίσουν τη διέλευση των συνόρων: επιστήμονες, γιατροί, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, επιχειρηματίες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας σχετικά με τον προκαταρκτικό έλεγχο των ταξιδιωτών από τη χώρα καταγωγής τους. Αν είναι γνωστό ότι τα ταξίδια επιτρέπονται μόνο σε προσεκτικά επιλεγμένους ταξιδιώτες στο αεροπλάνο, θα είστε πιο πρόθυμοι να τους δεχτείτε στη χώρα σας.
Δυστυχώς, επί του παρόντος οι χώρες δεν φαίνεται να κάνουν κανένα από αυτά τα πράγματα. Η διεθνής κοινότητα φαίνεται να είναι σε συλλογική παράλυση, δεν υπάρχουν ενήλικες στο δωμάτιο. Κάποιος θα περίμενε να δει πριν από μερικές εβδομάδες μια επείγουσα συνάντηση των παγκόσμιων ηγετών ώστε να καταλήξουν σε ένα κοινό σχέδιο δράσης. Το μόνο που κατάφεραν οι ηγέτες των G7 είναι μια τηλεδιάσκεψη την προηγούμενη εβδομάδα που δεν οδήγησε σε κάποιο σχέδιο.
Σε προηγούμενες παγκόσμιες κρίσεις – όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η επιδημία του Εμπολα το 2014 – οι ΗΠΑ ανέλαβαν το ρόλο παγκόσμιου ηγέτη. Αλλά η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση φαίνεται να έχει παραιτηθεί από την θέση του ηγέτη. Έχει καταστήσει σαφές ότι ενδιαφέρεται για το μεγαλείο της Αμερικής πολύ περισσότερο από το μέλλον της ανθρωπότητας.
Αυτή η διοίκηση έχει εγκαταλείψει ακόμη και τους στενότερους συμμάχους της. Όταν απαγόρευσαν όλες τις μετακινήσεις από την ΕΕ, δεν τους ένοιαξε να δώσουν στην ΕΕ ούτε καν μια προειδοποίηση – πόσο μάλλον να διαβουλευθούν με την ΕΕ σχετικά με αυτό το δραστικό μέτρο. Έχει σοκάρει τη Γερμανία καθώς ακούγεται ότι προσφέρει 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε μια γερμανική φαρμακευτική εταιρεία για να αγοράσει μονοπωλιακά δικαιώματα για ένα πιθανό νέο εμβόλιο του Covid-19. Ακόμη και αν η σημερινή διοίκηση τελικά αλλάξει κατεύθυνση και επανέλθει με ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης, λίγοι θα ακολουθήσουν έναν ηγέτη ο οποίος ποτέ δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του, ποτέ δεν παραδέχεται τα λάθη του και επανειλημμένα πιστώνει στον εαυτό του όποια επιτυχία αφήνοντας μόνο την ευθύνη σε άλλους.
Εάν το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ δεν καλυφθεί από άλλες χώρες, όχι μόνο θα είναι πολύ πιο δύσκολο να σταματήσει η σημερινή επιδημία, αλλά η κληρονομιά της θα συνεχίσει να δηλητηριάζει διεθνείς σχέσεις για τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, κάθε κρίση είναι επίσης μια ευκαιρία. Πρέπει να ελπίζουμε ότι η σημερινή επιδημία θα βοηθήσει την ανθρωπότητα να συνειδητοποιήσει τον οξύ κίνδυνο που θέτει η παγκόσμια διάσταση.
Η ανθρωπότητα πρέπει να κάνει μια επιλογή. Θα κινηθούμε προς την κατεύθυνση της διαίρεσης ή θα υιοθετήσουμε την πορεία της παγκόσμιας αλληλεγγύης; Αν επιλέξουμε τον διαχωρισμό, όχι μόνο θα παρατείνουμε την κρίση, αλλά πιθανόν να οδηγηθούμε σε ακόμη χειρότερες καταστροφές στο μέλλον. Αν από την άλλη επιλέξουμε την παγκόσμια αλληλεγγύη, θα είναι μια νίκη όχι μόνο απέναντι στον κοροναϊό, αλλά και εναντίον όλων των μελλοντικών επιδημιών και κρίσεων που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα.
